Phép chính tả Tiếng_Māori

Xem thêm: Māori Braille

Bảng chữ cái Māori hiện đại có 20 ký tự, hai trong số đó là phụ âm kép: A Ā E Ē H I Ī K M N O Ō P R T U Ū W NG và WH.[22]Những nỗ lực tìm cách viết tiếng Māori bằng bảng chữ cái Latinh đã bắt đầu từ khi thuyền trưởng James Cook và những người khai phá đến New Zealand. Việc ký âm phụ âm đã gây ra không ít khó khăn. Anne Salmond[23] đã ghi nhận những cách viết cũ, gồm aghee thay vì aki (1773, từ Bờ Đông Đảo Bắc, p. 98), Toogee và E tanga roak thay vì Tuki và Tangaroa (1793, Northland, p216), Kokramea, Kakramea thay vì Kakaramea (1801, Hauraki, p261), toges cho toki(s), Wannugu cho Uenuku và gumera cho kumara (1801, Hauraki, p261, p266, p269), Weygate cho Waikato (1801, Hauraki, p277), Bunga Bunga cho pungapunga, tubua cho tupua và gure cho kurī (1801, Hauraki, p279), cũng như Tabooha cho Te Puhi (1823, Northern Northland, p385).

Từ 1814, các nhà truyền giáo có đã cố xác định rõ ngữ âm của ngôn ngữ này. Thomas Kendall phát hành một quyển sách năm 1815, tựa A korao no New Zealand, mà trong chính tả hiện đại phải là He Kōrero nō Aotearoa. Giáo sư Samuel Lee, đã cùng tộc trưởng Hongi Hika[24] và Waikato (một họ hàng của Hongi) lập phép chính tả xác định dựa trên phương ngữ miền Bắc năm 1820. Phép chính tả của Lee hiện tiếp tục được dùng, với chỉ hai thay đổi lớn: thêm wh để phân biệt âm vị xát đôi môi vô thanh với âm vị môi-vòm mềm /w/; và việc sử dụng dấu macron đối với mọi nguyên âm dài. Dấu macron được chấp nhận để thể hiện nguyên âm dài (hāngi), nhưng nguyên âm đôi cũng được dùng (haangi).

Nguyên âm dài

Những ví dụ dưới cho thấy sự thay đổi độ dài nguyên âm có thể làm biến đổi nghĩa của từ trong tiếng Māori:

  • ata 'buổi sáng', āta 'một cách cẩn thận'
  • mana 'uy tín', māna 'cho anh/cô ta'
  • manu 'chim', mānu 'thả trôi'
  • tatari 'đợi cho', tātari 'lọc hay phân tích'
  • wahine 'người phụ nữ', wāhine 'những người phụ nữ'

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Tiếng_Māori http://www.omi.wa.gov.au/WAPeople%5CSect1%5CTable%... http://www.britannica.com/EBchecked/topic/363498/M... http://www.ethnologue.com/language/mri http://www.imdb.com/Sections/Languages/Maori/ http://www.isaaclikes.com/2010/04/1211-eight-thing... http://www.microsoft.com/downloads/info.aspx?na=22... http://translator.kedri.info/ http://www.maorilanguage.info/mao_lang_faq.html http://www.maorilanguage.info/mao_phon_desc1.html http://www.maorilanguage.net/